Đôi mắt Chăm pa

  Tôi đã từng đi 10 ngày ở miền Tây Nam Bộ, 10 ngày Tây Bắc... Chuyến này tôi lang thang dọc các tỉnh Nam Trung bộ, theo dòng văn hóa Chăm pa. Chăm pa xưa là một quốc gia có truyền thống lâu đời, có lẽ không kém gì Đại Việt. Lãnh thổ của họ xưa từ Quảng Trị trở vào, phía trong tiếp giáp với Chân Lạp. Tuy nhiên chuyến này tôi chỉ đi từ Bình Thuận, Ninh Thuận, qua Khánh Hòa, Quảng Ngãi, Quảng Nam ra đến Đà Nẵng là kết thúc hành trình.

Tôi đã đi được 9 cụm Tháp Chăm, từ tháp Prome Ninh Thuận, đến tháp Nhạn Tuy Hòa, và dừng ở Thánh địa Mỹ Sơn.

Có quá nhiều chuyện để viết, và chắc chắn phải viết thành một bài tử tế. Trong khi chờ bài đó, tôi xin nhặt ra một vài" viên sỏi" để trưng tạm lên đây. Viên sỏi đầu tiên là "Đôi mắt người Chăm".



Điểm dừng chân đầu tiên của tôi ở Ninh Thuận là bãi biển Cà Ná. Quán cafe ngay sát mép nước. Tôi mải mê chụp những con sóng xô trắng xóa lên những ghềnh đá. Bất chợt một cô bé của quán đến hỏi: Chú dùng gì? Đó là một cô bé người Chăm, cô bé xác nhận ngay. Nhận ra con gái Chăm không khó, vì đôi mắt của họ rất đặc biệt, mi cong vút, đen láy và u buồn.




Đến chỗ có dàn quạt Phong điện, tôi ngó vào nhà người chăn dê thuê. Vợ chồng họ ngoài chăn dê còn mua sỉ nước sạch để bán lẻ cho các hộ loanh quanh. Bất chợt nhìn thấy hai đứa con gái của họ, lại những đôi mắt Chăm đen láy... tôi bấm máy.




Đến làng Bầu Trúc, tôi theo mối ruột của anh PNH tìm đến nhà cô Kiều Lan, một chủ doanh nghiệp gốm, mà anh H đã đến nhiều lần, thân thiết và tin cậy.

Đôi mắt của bà cụ người Chăm này trên đường tôi hỏi thăm vào nhà Kiều Lan cũng rất sáng

Bước vào sân, một phụ nữ khá xinh đẹp, chừng 40 tuổi nói: Kiều Lan đi vắng rồi. Thấy nói có bạn anh H đến nhưng Lan phải đi thi bằng lái xe.



Cô này là Kiều Thành, chị gái Kiều Lan. Theo phong tục mẫu hệ của Chăm, con gái là người cưới chồng, hai cô này vẫn kén, chưa chọn được chú rể nào để kết duyên. ( Vụ này anh H biết kỹ càng). Tôi ngồi nói chuyện với cô Thành, cô chủ nhà này nhìn tôi với con mắt cảnh giác "hình viên đạn". Hừm, nghe chừng khó gần. Gay thế... ( Nên kích đúp vào hình để ảnh lớn hơn).




Nhưng sau một hồi quan sát, cô Thành đã cởi mở hơn nên quyết định rủ em gái là Cử nhân văn hóa Sử Thị Gia Trang đưa chúng tôi lên Tháp. Trời nắng chói chang nhưng cả hai cô đều rất nhiệt tình. Đôi mắt Chăm lúc này thân thiện và đa tình hơn... ( Không biết có đúng không).

Khi đã thân mật tôi hỏi: Sao tượng những cô gái Chăm đều có vòng 1 ấn tượng vậy em? Cô Thành thật thà: Vì người Chăm phải lao động vất vả mà. Hii.





Ngồi ở Tháp Prome đang bị trùng tu lệch lạc, đôi mắt Gia Trang u buồn. Gió vi vút trong nắng, tôi bảo em cười lên đi... Cô bật cười để có tấm hình vui.



Đi lên tháp, cô Thành mới nói, thế mà anh không nói để chúng em mặc trang phục Chăm để anh chụp hình cho đẹp. " Ô, giá như ngay từ đầu em thân thiện thế này thì anh đề nghị ngay, lúc đó anh thấy em khó khăn quá".

Ở đó, bên chỗ tháp đổ nát, tôi thấy rõ những miếng vữa màu trắng hoặc vàng. Thế ra, tháp Chàm có vữa ở giữa, nhưng mép ngoài hầu như không thấy mạch vữa. Tôi lấy mấy miếng vữa mang về. Gia Trang đặt miếng vữa lên tay  tôi để tôi chụp hình.



Dời Ninh Thuận rồi tôi vẩn vơ nghĩ rằng, mình mang mấy miếng vữa này về làm gì nhỉ? Để chỗ trang trọng cũng không có chỗ, để bậy bạ thì có lỗi, thế là tôi nhắn tin cho Gia Trang, người đại diện cho dân tộc cô rằng, tôi có cần trả lại những mảnh vữa này không? Cô nói: Anh lấy vì muốn nghiên cứu Văn hóa Chăm, với sự yêu quý như vậy thì thần linh hẳn sẽ phù hộ, không có gì đâu... Nhắn đi nhắn lại, cô bảo: Em mong rằng có nhiều hơn nữa những người như anh.

Cuối cùng, đến Tháp Đôi Bình Định, tôi quyết định đặt mấy miếng vữa đó lên bàn thờ, gửi lại đền thờ Chăm chút dấu vết Chăm.

Tháp Đôi Quy Nhơn - cô này không phải Chăm đâu ạ. Tháp Đực bên phái, tháp cái bên trái.

Chia tay hai chị em Kiều Thành và Gia Trang ở cổng làng Bàu Trúc, Kiều Thành để yên bàn tay trong tay tôi... Hai chị em đều tha thiết mời đến tết Kate chúng tôi trở lại.



Nỗi áy náy của hai phụ nữa Chăm về không mặc trang phục Chăm, tôi đã được bù đắp ở Tháp bà Pô Naga Nha Trang. Lại là những đôi mắt Chăm hút hồn...





( Kỳ sau Thăm nhà Tổng thống Thiệu ở Ninh Thuận)