BÁC TÔI

Bác là anh cả của mẹ tôi, năm nay đã 91 tuổi. Sau ít ngày mệt nặng, bác đã  lặng lẽ về với ông bà, tổ tiên…

Bác là người rất hiền hậu, cả đời không dám quát ai, tức giận lắm cũng nói ra những lời hiền khô. Năm 1955, quê loạn quá, bác gồng gánh đưa vợ con ra Hà Nội. Ở quê nhà ngang dãy dọc, ra Hà Nội làm dân nghèo thành thị, ngơ ngác thuê nhà, dệt cửi thuê qua ngày… Có lẽ vì thế, cả đời bác là nỗi nhung nhớ ngày xưa, nhung nhớ quê nhà. Tôi nhớ, Tết bác về quê ăn Tết thường đến rằm tháng Giêng mới ra Hà Nội.

Bác kể chuyện ngày xưa với anh em con cháu đến thuộc lòng. Thuộc lòng mà vẫn thích nghe lại. Nghe hoài khiến chúng tôi thấy như mình cũng tham gia vào ký ức đó. Từ chuyện việc họ, việc phe, đi tuần, đi lễ tết, chuyện nhỏ như sang quê ngoại ăn giỗ, chuyện thả diều đêm trăng, chuyện sinh hoạt của cha chú, anh em trong nhà đến những biến cố trong nhà, trong làng cứ như cuốn phim chiếu hoài mà người chiếu, người xem đều không chán. Những nhân vật trong các câu chuyện xa lắc đó như cụ Ký Quy, cụ Hai Lịch, cụ Quản Hán, cô Thầy, ông Cửu Võ, chú Lam… mà chúng tôi không biết nhưng lại rất thân thuộc.

Vì tha thiết với quê như thế nên nhà bác ở Hà Nội là một nửa gian phòng 24m2 quanh năm không mấy ngày không có khách quê. Có khi nửa đêm còn có người gọi cửa vì đi buôn bán theo tàu Yên Bái về xin ngủ nhờ. Vậy là người trong nhà lại sang nhà hàng xóm ngủ, nhường chỗ cho khách. Sáng mai bà bác lại giặt chăn, giặt chiếu vì mấy ông khách đi tàu về hôi hám quá.

Thời bao cấp nghèo khó nhưng nhà bác luôn luôn có khách ở lại ăn cơm. Cơm độn, thức ăn là đậu phụ, lạc rang, mà ngồi chéo cánh xẻ, tức là ngồi nghiêng mới đủ chỗ. Khổ thế nhưng hai bác không kêu ca, vẫn quý hóa, thân tình. Mà thế là khách không ngại… ai lỡ chân cũng ghé vào.

Sau này có nhà to hơn, rộng rãi bác thường nói: “Bây giờ rộng quá mà chả có ai ngủ lại để nói chuyện cho vui. Buồn rứt”…

Mấy hôm rồi, bác dở mê dở tỉnh nói đây không phải nhà mình, nhà mình ở xóm Trại, ở quê cơ mà... Vậy là con cháu đã đưa cụ về quê để cụ được sống những ngày cuối cùng trong ngôi nhà thân yêu của đại gia đình.

Bác tôi đã mang kho ký ức thấm đẫm tình làng nghĩa xóm, đầy ắp những chuyện về một làng quê êm đềm, đầm ấm ấy về với tổ tiên.