Ai được xây lăng?

Báo chí đã nói nhiều đến hiện tượng đua nhau xây mộ bạc tỷ ở nhiều nơi, nhất là miền Trung gió Lào cát trắng. Hôm nay báo chí đưa tin về  thôn Tân Mỹ (Thừa Thiên Huế) có mấy chục nóc nhà nhưng lại có cả trăm ngôi mộ được xây dựng công phu, hoành tráng như một thành phố ma với chi phí lên tới vài ba tỷ đồng cho một ngôi.

Nhìn những ngôi mộ này ta thấy một vấn đề lớn đó là sự khủng hoảng hệ giá trị hiện nay. Hay nói cách khác là không có chuẩn mực nào cả, nên địa phương hay cơ quan chức năng cũng không biết nên can thiệp thế nào.

Xưa kia, mộ của Vua mới được gọi là Lăng như Lăng Vua Hùng, Lăng Ngô Quyền, Lăng Tự Đức...; mộ của thánh nhân gọi là Lâm như Khổng lâm bên Tàu; chỗ chôn của dân thường là Mộ thôi. Vì thế mới có Mộ chí và nội dung mộ chí ghi, ví dụ " Tiên mẫu Nguyễn Thị A chi mộ"... ( Chỗ này mời bác Bu tra cứu thêm giúp).

Tuy nhiên trong thực tế, những ngôi mộ quan chức lớn người ta cũng có thể gọi là lăng mộ, nhưng không phải cứ xây to thì được gọi là lăng.

Lăng Hùng Vương ở Đền Hùng, Phú Thọ

Họa tiết trang trí cũng có chuẩn mực như thế, chỉ có lăng vua, đền thờ vua hay thần thánh mới dùng Rồng, chi tiết hơn thì còn quy định Vua rồng 5 móng, quan lại 4 móng... Còn thường dân, thậm chí Từ đường gia tộc cũng chỉ được dùng rồng hóa, tức là cây mai, cây trúc tạo dáng rồng để trang trí.

Ở quê tôi cho đến giờ vẫn giữ chuẩn mực đó và nhà thờ tư nhân không được dùng hoành phi câu đối nền đỏ, mà chỉ nền đen chữ vàng hay ngược lại mà thôi. Cách đây hai năm, nhà anh bạn tôi ở quê có ông bố lên lão 80, con cháu làm mấy đôi câu đối treo cho đẹp, vì có nhà cổ khá to. Sát tết, anh bạn tôi hốt hoảng gọi ra hỏi: Có người nói không được treo câu đôi nền đỏ, có đúng không anh, nếu đúng để khắc phục ngay không có thì nguy. Tôi bảo đúng đấy, thế là gia đình lập tức xử lý, lấy sơn Nhật phủ đen lên nền đỏ ngay...

Nhưng nếu họ không tôn trọng quy định đó thì sao, dân làng ở đó không coi trọng chuyện đó thì sao? Vậy là không có chuẩn mực. Chuẩn cũ là phong kiến suy tàn, bây giờ ai muốn vẽ rồng chả được. Nói thế thì ai dám bảo không được...


Lăng Ngô Quyền ở Đường Lâm, Sơn Tây

Hiện nay những lăng mộ của bà con thôn Tân Mỹ lớn hơn nhiều so với lăng Hùng Vương, Ngô Quyền, lăng Phùng Hưng... Nếu bên cạnh những lăng cổ này mọc lên những lăng "khủng long" như thế thì thật vô lễ, phản cảm và vô văn hóa. Do đó, tôi nghĩ rằng quy định về chuẩn mực xây lăng mộ, dù ở dạng cứng,  bắt buộc hay vận động, nhưng không thể không có...

Ở khía cạnh tâm linh , có lẽ linh hồn người chết, vốn là một ông ngư dân, nông dân chất phác Lê Văn Kèo, Đào Văn Cột, giản dị, như ông đang đánh xe bò qua công trình lăng mộ trên đây ... cũng khó thanh thản mà "ngự" trong cái lăng đồ sộ kia.